Ooit al eens een houten pen gehanteerd ? De warmte en zachtheid van het hout heeft gegarandeerd een positieve impact op wat je neerschrijft. Het is ook meermaals wetenschappelijk bevestigd dat hout in gebouwen de mentale gezondheid van de bewoners of gebruikers bevordert. Hoe gezellig kan het zijn met hout rondom jou? Ga maar eens mee in mijn fantasie …
Het is winter met pakken sneeuw rondom de woning. De ijskegels hangen als stalactieten aan de dakoversteken. Aan de horizon zie je de laatste lichtstralen van de ondergaande zon, die de bitterkoude nacht aankondigt. Je opent de inkomdeur en je voelt de stralingswarmte van de muren, opgebouwd uit boomstammen horizontaal gestapeld tot in het dak, die een houten dakconstructie ondersteunen. Er staat een gemetselde schouw die reikt tot in de nok. Het geknetter van het haardvuur en de geur van het hout brengen je in één oogwenk ver van alle stress. Je neemt er een glaasje wijn bij en je mijmert weg in een diep verlangen om de wereld te verbeteren.
Herkenbaar? Wel, ondertussen is gelukkig het besef gerezen dat we hout veel beter kunnen inzetten in de bouwsector dan voor de productie van papier en karton of als brandstof. In zijn bestaande vorm, maar ook cellulose en lignine, de twee hoofdbestanddelen van hout, vinden een toepassing in de bouwsector. Cellulose bijvoorbeeld als isolatie. Lignine, een complexe koolstofverbinding, kan dan weer dienen als grondstof voor kunststoffen, de kathode in batterijen of zelfs een glasvariant. Dat lijkt futuristisch, maar er lopen reeds veel onderzoeksprojecten aan gerenommeerde universiteiten en in bedrijven rond de inzet van lignine in de bouwsector.
Ondertussen is gelukkig het besef gerezen dat we hout veel beter kunnen inzetten in de bouwsector dan voor de productie van papier en karton of als brandstof
Sinds de start van de industriële revolutie hebben we onze omgeving zodanig vervuild dat we nu op het punt beland zijn dat onze levensomstandigheden niet langer houdbaar zijn. Dat schept bij sommigen fatalistische gelatenheid of een schaamteloze onverschilligheid, maar voor mij is het een gigantische opportuniteit. Wat als we slogans als ‘Hout geeft zuurstof’ of ‘Tackle Climate change, build with wood’ eens au serieux zouden nemen?
We moeten iets doen aan onze levensomstandigheden en tegelijkertijd hebben we in België ernstige nood aan 500.000 nieuwe woningen tegen 2030 en, tegen 2050, de energetische renovatie van het bestaande woningpatrimonium, dat 2,5 miljoen huizen omvat. Dat betekent in de volgende vijf jaar jaarlijks 100.000 nieuwbouwwoningen en in de volgende 25 jaar 100.000 energetische renovaties per jaar. Stel dat we daarbij maximaal gebruikmaken van biobased materialen voor de structuur, de isolatie en de buiten- en binnenafwerking, dan zou dat voor een nieuwbouwwoning al snel 75 m³ hout betekenen en voor een renovatie 10 m³.
Tegen 2050 zouden we zo 62,5 miljoen m³ hout hebben gebruikt, wat betekent dat we in vergelijking met niet-biogebaseerde bouwmaterialen in de productie 62,5 miljoen ton CO2 minder zouden hebben uitgestoten. En daarenboven zouden we 62,5 miljoen ton CO2 voor zes à zeven decennia opslaan, want zolang staat een gemiddeld gebouw recht. En misschien nog langer als het hout daarna niet verbrand wordt. Indien we slim gebruikmaken van het materiaal en het zo toepassen dat we het kunnen hergebruiken aan het einde van de levensduur van het gebouw kan die CO2-opslag immers worden verlengd.
En er is nog iets dat we niet mogen vergeten: tijdens de vorming van hout door fotosynthese komt er zuurstof vrij. De bomen die voor die 62,5 miljoen m³ hout hebben gezorgd, hebben tijdens hun groei zuurstof bezorgd aan 800.000 mensenlevens. Dit is 7% van onze bevolking. Onze Europese bossen produceren 25 m³ hout per seconde, maar binnen de maand is diezelfde hoeveelheid hout alweer aan het groeien.
En ja, we moeten oog hebben voor de ondergrond van onze bossen en voor de biodiversiteit. Maar moesten alle niet-biogebaseerde materialen zo afgetoetst worden, dan waren er allang geen steenovens of betoncentrales meer.
Laten we misschien toch maar beginnen met de bomen te knuffelen. Waarschijnlijk worden het onze sterkste partners om de klimaatverandering alsnog een halt toe te roepen.
Piet Kerckhof geeft De Houten Pen door aan Els Vandenberghe, directeur van Pixii.
