Het Ronald McDonald Huis Emma in Amsterdam is een gebouw waar ouders, broers en zussen van kinderen die langdurig in het Amsterdam UMC verblijven, kunnen logeren om dicht bij hun kind of broer of zus te zijn. Ook naast verschillende andere ziekenhuizen in Nederland en daarbuiten is er een Ronald McDonald Huis te vinden. De Ronald McDonald Huizen draaien op vrijwilligers, met steun van donateurs en het Ronald McDonald Kinderfonds.
De verbouwing van het Ronald McDonald Huis Emma, die werd gerealiseerd door Salverda Bouw en eind 2024 is opgeleverd, was nodig omdat het gebouw al uit 1985 dateerde en niet meer voldeed aan de hedendaagse normen inzake comfort. De vernieuwing voorzag in de afbraak van een deel van het gebouw en de vervanging door een nieuwbouwgedeelte dat onder meer plaats biedt aan een ontvangstruimte, kantoren, een grote keuken, diverse woonkamers en een appartement voor de nachtbeheerder. Daarnaast werd het bestaande gastenverblijf met dertig kamers compleet gerenoveerd.
Knik richting achtertuin
Het nieuwbouwgedeelte, dat gekoppeld werd aan het bestaande, gemoderniseerde gastenverblijf en een structuur van staal en beton heeft, met prefab houten binnenwanden, heeft, kreeg de vorm van een typisch huis, met een puntdak. “Zoals een kind een huis tekent”, vertelt Marleen Valstar, projectarchitect en partner bij Heyligers architects.
De voor- en achtergevel van die nieuwbouw zijn transparante vliesgevels. De zijgevel aan de straatkant kreeg een eerder gesloten karakter met slechts hier en daar een raamopening. Door ook een knik in het bouwvolume oriënteert de achtergevel zich meer op de tuin oriënteert.
Geborgenheid
De beleving van de gebruikers was een belangrijk aandachtspunt voor Heyligers architects. “De gasten van het Ronald McDonald Huis Emma hebben veel zorgen aan hun hoofd", gaat ze voort. "Daarom wilden we dat het vernieuwde gebouw huiselijkheid en warmte uitstraalde, zodat een sfeer van geborgenheid zou ontstaan." Daarvoor zorgt niet alleen de specifieke vorm van de nieuwbouw, maar ook het houten Forestlines®-gevelsysteem van Houthandel Paulussen, waarmee de gevels en ook de daken werden afgewerkt en dat ook in het interieur werd doorgezet.
Maar het renovatieontwerp van Heyligers architects, waarin de focus lag op duurzaamheid, deed veel meer dan het Ronald McDonald Huis Emma aanpassen aan de hedendaagse comforteisen en -normen en de uitstraling en sfeer ervan een upgrade geven. “Dit was het uitgelezen moment om het gebouw compleet aan te pakken zodat het weer decennia mee kan”, vertelt Kevin Odijk van Heyligers architects, ook projectarchitect. “Zo is het vernieuwde gebouw dankzij de inzet van zonnepanelen op het dak en warmtepompen volledig gasloos. Het ontwerp voorzag ook ruimte voor nestkasten voor inheemse diersoorten zoals vleermuizen, gierzwaluwen en huismussen en in groendaken om de biodiversiteit te bevorderen.”
Gevelsysteem met veel troeven
Langs buiten valt het nieuwbouwgedeelte dus vooral op door de afwerking met het Forestlines®-gevelsysteem van Houthandel Paulussen. Heyligers Architects zocht een houten gevelsysteem dat er niet alleen fraai zou uitzien, maar ook zeker niet te veel zou uitzetten en krimpen onder invloed van de temperatuur. Vooral het dakvlak krijgt immers te maken met hoge temperaturen in de zomer. Daarnaast wilden het ontwerpbureau het systeem ook binnen kunnen toepassen. Daardoor kwam het uit bij het systeem van Houthandel Paulussen, dat gebruikmaakt van hardhout. “Het hout zal op termijn ook mooi vergrijzen, wat de nieuwbouw mooi zal doen opgaan in de groene omgeving", aldus Marleen Valstar.
Maar de esthetische kwaliteit van het gevelsysteem en het feit dat het zowel binnen als buiten kon worden toegepast, waren niet de enige redenen waarom Heyligers architects voor Forestlines® koos. Een eis waar het gevelontwerp van Heyligers Architects ook aan moest voldoen, is dat het van onbehandeld hout zou zijn en een hoge brandklasse zou hebben. Twee zaken die opgaan voor het gekozen gevelsysteem, dat brandklasse B heeft. Kevin Odijk: “We kwamen in onze zoektocht naar het meest geschikte gevelsysteem geen ander gevelsysteem van onbehandeld hout tegen dat zo’n hoge brandklasse behaalt.” Het zijn met name de onbrandbare stroken die gecreëerd worden met de aluminium profielen tussen de houten planken die het systeem onbrandbaar maken.
Die houten planken hebben in het gevelontwerp van het Ronald McDonald Huis Emma drie verschillende plankbreedtes – het Forestlines®-systeem is er specifiek op ontworpen om dat mogelijk te maken. Dat optimaliseert het rendement van een boomstam sterk. In totaal werd ongeveer 950 m² van het gebouw – binnen en buiten dus – bekleed, goed voor zo’n 10.000 strekkende meters hout.
“We vertaalden de focus op duurzaamheid waar het kon ook in het toepassen van circulaire bouwprincipes – zo hergebruikten we bijvoorbeeld ook materialen uit het gesloopte deel, zoals de zinken gevel, en is de vloer in de nieuwbouw gemaakt van sloopafval van het afgebroken pand en van medisch afval van het UMC – en daarom wilden we het liefst een gevelsysteem dat tot slot ook circulair was”, legt Kevin Odijk uit. Forestlines® voldoet aan die eis omdat hout hernieuwbaar is en het systeem demonteerbaar is.
Hemelwaterafvoer uitdaging
Om de nieuwbouw zo strak mogelijk te doen ogen, werkte Heyligers architects de goten voor de regenwaterafvoer weg achter het gevelsysteem. “Dat was wel een uitdaging”, vertelt Marleen Valstar. “Maar omdat we daar al vroeg in de ontwerpfase rekening mee hielden, hebben we dat toch goed kunnen uitwerken.”
Heyligers architects ontwierp de geveldelen zo dat ze kunnen worden geopend zodat kan worden ingegrepen mocht een van de goten ooit beginnen te lekken.
Tevredenheid troef
Het mag duidelijk zijn: Heyligers architects is zeer te spreken over het Forestlines®-systeem. Kevin Odijk: “Het was de eerste keer dat we ermee werkten, maar we kwamen het intussen ook al tegen in het Wonderwoods-project in Utrecht, waarvan Heyligers architects de entree ontwierp."
Het ontwerpbureau is niet als enige heel tevreden met het resultaat. "Ook van de gasten, werknemers, vrijwilligers en bezoekers van het Ronald McDonald Huis Emma horen we niets dan positieve geluiden over de prachtige houten wanden. Dat ze bijdragen aan een warm, huiselijk en geborgen gevoel, dat het aangenaam vertoeven is in de ruimtes … Opzet geslaagd dus!”
Ook op de samenwerking met Steven Paulussen van Houthandel Paulussen blikt Heyligers architects met een warm gevoel terug. “Steven was heel betrokken bij het project”, klinkt het. “Zo heeft hij de gevelopbouw van het Ronald McDonald Huis Emma op eigen initiatief onderworpen aan een projectgebonden brandtest bij brandlaboratorium Peutz in Haps (in Nederland, red.). Dat toont aan hoe toegewijd hij was.”
Winst omgezet in gift
Maar ook het feit dat Steven Paulussen de winst die Houthandel Paulussen maakte op het project integraal aan het Ronald McDonald Huis Emma schonk, konden Marleen Valstar en Kevin Odijk, en met hen Salverda Bouw en bouwheer Ronald McDonald Kinderfonds, enorm appreciëren.
Steven Paulussen zelf benadrukt dat dit voor hem allesbehalve een alledaags project was. “Het eerste contact met Heyligers architects kwam er enkele weken nadat mijn petekindje, het kindje van mijn zus, overleden was na een strijd die onmogelijk te winnen viel. Mijn zus en haar gezin maakten op dat moment dus een zware periode door, en dat zorgde ervoor de vernieuwing van het Ronald McDonald Huis Emma voor mij prioriteit kreeg”, vertelt hij. “De kans om met ons bedrijf een helpende hand te zijn bij een project dat de moeilijke periode van strijdende gezinnen wil verlichten, wilde ik zeker niet lagen liggen. De innovatieve en doortastende aanpak van Heyligers architects heb ik ook als een echte meerwaarde ervaren in het project; elk detail werd technisch doorgelicht, alternatieven werden aangebracht … De Forestlines®-gevel is maar een klein deeltje van het prachtige ontwerp van Heyligers architects en ik zie dan ook graag alle eer naar dat ontwerpbureau gaan.”
